២. សម្លោកទាយដំណើរមនុស្ស

 

សម្លោកទាយដំណើរមនុស្ស
សិទ្ធិការចារ្យពោលថា	រីមនុស្សស្គមចង្កាខ្លី
ជង្គង់ដូចសេកភ្នែកមាន់ព្រៃ	ដំណើរដំរីសំដីល្អ។
រាងធំកំប៉ោងក្តោងសំពោច	ម្រាមដៃដូចក្រូចនោះសែនក្រ
មុខក្រោយស្គមក្រាញច្រើនធ្វើចោរ	មាត់សេកភ្នែកសក្រដល់ចាស់  ។
រីមនុស្សខ្លួនខ្លីសំដីខ្ពស់	រាងទាប់ក្រអុសច្រើនអូតណាស់
មុខស្រស់ពព្រើមចិញ្ចើមក្រាស់	ច្រើនចេះណាស់លះសេចក្តី     ។
រីក្បាល់ទំពែកភ្នែកទន្សាយ	ច្រើនចេះលែបខាយខាងខិលខូច
ឆាប់ខឹងៗណាស់រឹងសួរពូជ	តែលោចេះលួចទាំងថ្ងៃ។
រីមនុស្សភ្នែកដាលក្បាលដូចខ្លា	សំដីសារិកាប្រាជ្ញាវៃ
សាច់ស កវែងសំលេងរៃ	រាងដូចខ្លាត្រីឥតខ្លាចគេ។
រីមនុស្សមួយទៀតមាយាទរឹង	រាងស្គមកំប្រឹងឆ្អឹងទទេ
មុចខ្លាញ់ភ្នែកខ្លោតចង្កាភេ	ច្រើនបានជាមេគេទាំងឡាយ   ។
សាច់ជ្រាយភ្នែកជ្រូកច្រើនឥតគិត	ក្រយៅគោលិតគំនិតងាយ
កដូចពស់វែកភ្នែកទទ្សាយ	មុខក្រោយច្រើនក្រពីព្រោះបៀរ។
សក់រួញមុខរាច្រើនមានឬក	ជើងឆ្មេញញឹកល្អិតចិត្តល្អជា
ភ្នែកតូច​ដូចពស់ដកពពា	ចំណាំបានជាឧកញ៉ាធំ ។
រីមនុស្សភ្លៅកោងលោងគុជសារ	សក់ពូនដូចស្វាស៊ីឥតសម
បើភ័យបើភិតគិតតែយំ	ជើងសក់ភ្នែកធំប្រមឹកស្រា  ។
រីមនុស្សរាងកោងក្តោងកន្លឹក	ជើងទេញធ្មេញញឹកចិត្តឬស្យា
រាងទាបកន្តុញសុញប្រាជ្ញា	ម្រាមដៃដូចខ្លាច្រើនឥតគិត  ។
រាងធំកោងលោងដំរី	មុខក្រៀធ្គាមខ្លីដូចឆ្មាពិត
ច្រមុះកំពិតចិត្តទុច្ចរិត	និយាយឥតគិតច្រើនកុហក  ។
រីមនុស្សមាឌធាត់មាត់សំពោច	មុខក្រោយភ្នែកទោចភ្លៅមាន់គក
ច្រមុះទន្សងខ្នងក្ងោក	ជើងកោងពងទកបោកគេស៊ី  ។
រីមនុស្សមុខគូកកកុកក្រក	សំលេងស្អកៗភរវកវី
សាច់សមុខតូចខូចដល់ទី	ភូតស៊ីក៏សមជាដោយយ៉ាង ។
សំលេងឮង៉ូងដើមទ្រូងស្វិត	កំប៉ោងដូចក្កោតច្រើនក្អេងក្អាង
ដំណើរដូចក្អែកភ្នែកឃុនឆាង	ចិត្តថាដោយយ៉ាងស៊ីជំនោរ   ។
បើមានចំណេះចេះអ្វីក្តី	អួតក្រៃសំដីច្រើនពាលា
ឈ្លានពានឥតគិតចិត្តលោភោ	ខាងឡើងជំនោរជោចំណាប់ ។
រីមនុស្សខ្នងខើចសើចមុខស្ងួត	ចង្កេះស្វិតស្តួចសំដីញ៉ាប់
អ្នកនោះមុតខាងសម្លាប់	វាយបាញ់ចាក់កាប់ឥតកោងដៃ ។
រីអ្នកពោះក្អាត់មាត់ដូចសេះ	ផ្នែកខ្លោតក្លិនឆ្អេះថ្ងាសពស់ព្រៃ
អ្នកនោះពាលាចោរចង្រៃ	សាច់ញាតិដ៏ទៃពឹងពុំបាន  ។
រីមនុស្សពោះឆ្កែមុខមូលស្រួច	រាងកោងដៃតូចខូចមិនខាន
ចិត្តសោតឬស្យាពន់ប្រមាណ	បានខាងលួចសើច​លេងលេចលង់។
រីអ្នកភ្នែកតូចកដូចមាន់ព្រៃ	សាច់ខ្មៅវិស័យភ្នែកមមង់
មមីសងស្ងើននោះច្រើនល្ងង់	ពូជពង្សក៏ច្រើនតែថោកទាប ។
រីមនុស្សថ្គាមខ្លាចង្កាហ៊ីង	ពោះធំកំពីងក្បាលត្រីដៀប
ផ្នែកពស់អ្នកនោះច្រើនសុភាព	កិរិយារាបទាបចេះគួរសម ។
រីដូចពស់វែកភ្នែកសល្អក់	ដើមទ្រូងសុនករាងស្គមទាប
កន្ទ្រលរាងរលទាមទ្រនាប់	នោះច្រើនមានទ្រពអភ័ព្វកូន។
រីដូចទន្សងខ្នងទន្សាយ	សាច់ក្រៀមមុខក្រាយក្របងប្អូន
ផ្នែកសេកអ្នកនោះច្រើនតែងខ្លួន	ចេះក្បួនលាសលាស់ចាំមាត្រា ។
បើធ្វើមន្រ្តីក៏ត្រឹមត្រូវ	មិនសូវយកប្រាក់ពីអ្នកណា
បុណ្យសោតក៏យឺនច្រើនយូរយា	ចិត្តសោតក៏ជានឹងឪម៉ែ។
បើមានទ្រពអ្វីក៏គង់យូរ	បើបានជាគ្រូក៏ពូកែ
បើធ្វើដង្ខៅឈ្មួញជួញព្រែ	ជួញម្តេចក៏គង់តែចំណេញ ។
រីមនុស្សមាត់សេកភ្នែកទន្សាយ	កក្រាញ់មុខក្រោយទាបកន្តុញ
ជើងធ្មេញញឹកល្អិតចិត្តថប់ធុញ	ប្រាជ្ញាក៏សុញឥតគណនា។
វាណាស់តែធ្វើខាងខិលខូច	កោងកាចឥតកោចអ្នកឯណា
គ្មានសន្តានផៅនៅមីងមា	ចេះតែរលាខូចចង្រៃ ។
រីថ្ងាសត្រងោលក្បាលតូចស្រួច	មាត់តូចក្រហួចចង្កេះខ្លី
មុខក្រោយថ្គាមខ្លាចង្កាត្រី	ចិត្តសោតតិរិ្ថយខូចសួរពូច  ។
បោកប្រាស់បញ្ឆោតមិនយល់ញាតិ	មួយទៀតមារយាទដូចឆ្កែឆ្កួត
អ្នកនោះជៀសខ្ញុំគេមិនរួច	ពីព្រោះខិលខូចលួចអ្នកផង ។
សម្លោកទំនាយទាំងនេះឯង	មិនបែងពីចិត្តខ្ញុំកាលណា
ដោយចែងតាមបទក្បួនហោរា	ទំនាយមកថាដូច្នេះនៃ  ។
រីមនុស្សកើតមកក្នុងផែនភព	រាល់រូបមានគ្រប់ដូចទំនាយ
អ្នកណាមិនជឿគង់នឹកស្តាយ	ចាស់ទុំលោកទាយមិនខុសទេ  ។
	ភ្នំពេញថ្ងៃទី១៧ ខែ០៥ ឆ្នាំ២០១១
ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅ ប្រជុំតម្រាសាស្រ្តពិស្តារ របស់លោក រស់ មាន ទំព័រ៤៩ គ.ស ១៩៧៣